Rewitalizacja średniowiecznej Starówki w Czeladzi – etap 1: Rynek i ulice przyległe
W trakcie projektowania modernizacje otaczających Rynek obiektów gminnych.
Od roku 2009 kontynuacja prac na północ od ulicy Bytomskiej, wraz z przebudową targowiska oraz skweru przy ul. 1 Maja na reprezentacyjny plac miejski.
Jolanta Krawczyk Roman Palewicz Jerzy Przybyła Anna Koehler Danuta Łasiak
Konsorcjum 3 firm: P.B. Rogbud, P.B. Rogbud Krzysztof Rogoń i P.I-B. „Boszko-Kozubski”
Jolanta Krawczyk Roman Palewicz Jerzy Przybyła Anna Koehler Danuta Łasiak
Konsorcjum 3 firm: P.B. Rogbud, P.B. Rogbud Krzysztof Rogoń i P.I-B. „Boszko-Kozubski”
Projekt dotyczy kompleksowej przebudowy infrastruktury połączonej z rewaloryzacją urbanistyczną Starówki – strefy ścisłej ochrony konserwatorskiej i obserwacji archeologicznej, której ukształtowanie datuje się na okres XIII wieku. 1 etap zrealizowanych prac objął Rynek i ulice bezpośrednio do niego przyległe
Rozpoczęte działania przestrzenne są wynikiem wypracowanego modelu przekształceń
z uwzględnieniem wytycznych Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, urbanistów oraz historyków architektury. Koncepcja architektoniczno-urbanistyczna kształtowania tej strefy wynika jednak nie tylko
z potrzeb ochrony, ale także możliwości zapewnienia staremu centrum dalszego rozwoju.
Celem projektu jest odnowa i zachowanie wartości walorów historyczno-kulturowych zabytkowego Starego Miasta i jego gruntowna rewaloryzacja, a także rozpoczęcie procesu przywracania centrum miasta należnych mu funkcji centrotwórczych.
Czeladzkie Stare Miasto jest ważnym elementem historii osadnictwa na pograniczu Śląska i Małopolski. Jego układ urbanistyczny został ukształtowany w XIII wieku jako owalnicowy układ miasta lokowanego na prawie średzkim. Jest to jedyny zachowany tego typu zabytek w Aglomeracji, posiada małomiasteczkowy charakter oraz eksponowaną lokalizację na wzgórzu przy DK 94 relacji Wrocław - Kraków.
Strefa została znacznie zniekształcona w latach 30-tych i 70-tych XX wieku. Wynikiem przekształceń była utrata reprezentacyjnego charakteru miejsca, stopniowe wyludnienie oraz brak rozwoju form gospodarczych typowych dla tego typu lokalizacji centralnych. Układ staromiejski ulegał degradacji także wskutek braku spójnych działań rewaloryzacyjnych. Rynek stanowił niby-skwer z zielenią o całkowicie zatartej funkcji placu miejskiego. Nawierzchnie i zieleń nie pełniły funkcji reprezentacyjnej, a ubytki w tkance urbanistycznej, chaos
i brak zachowanej kompozycji nie sprzyjały kreowaniu czy odtwarzaniu funkcji centrum.
Ponieważ budynki i parcele zabudowane w większości (98%) stanowią własność prywatną, rolę kreującą charakter przestrzenny przypadł przestrzeniom publicznym – nawierzchniom, rodzajom użytych materiałów, iluminacji, formom zagospodarowania przestrzennego.
Projekt dąży do uczytelnienia historycznego, ukształtowanego w średniowieczu układu przestrzennego Starówki, podkreślając śródmiejski charakter Rynku wraz z przyległymi ulicami. Dąży również do przywrócenia historycznego (i dominującego) charakteru Rynku poprzez przebudowę placu i struktury przestrzeni:
W projekcie przewidziano – poza budową kompletnej infrastruktury komunalnej (ponad 6,2 km sieci wod-kan, 1,6 km sieci teletechnicznej, 2 km sieci oświetleniowej, dodatkowe nitki gazociągu, skablowanie całej sieci elektroenergetycznej, budowy nowej stacji trafo) – wymianę i odtworzenie nawierzchni kamiennych (wcześniej asfalt, kostka, żwir) o łącznej powierzchni 12 tys. m2 oraz renowację płyty Rynku z elementami małej architektury (ławki, kosze, murki, fontanny, obrysy zburzonego ratusza, studnia miejska w stylu krakowskim,
4 rodzaje oświetlenia, w tym listwowe, punktowe iluminacje light-up, kinkiety, słupki i latarnie).
Idea oświetlenia została podporządkowana roli promocji i reprezentatywności, jaką powinno spełniać centrum miasta. Przyjęta koncepcja zakłada zaznaczenie głównej osi komunikacyjnej ulicy Bytomskiej
z zaznaczeniem wnętrza Rynku jako miejsca spotkań, imprez lub ekspozycji.
W ramach projektu dokonano re-aranżacji zieleni niskiej i wysokiej: usunięcia części drzew oraz dosadzenia w liniach szpalerów nowych i uporządkowania w ten sposób osi kompozycyjnych. Nasadzono także dywany-klomby kwiatowe wzdłuż ulicy Bytomskiej.
Nastąpił też podział strefy komunikacyjnej na ciągi piesze i jezdne uzyskany zostanie poprzez zastosowanie odmiennego koloru, wymiaru, układu i materiału posadzek, bez wysokich krawężników.
Projektowi towarzyszy zmiana organizacji ruchu drogowego w Rynku i ulicach przyległych
i wyprowadzenie poza Rynek ruchu autobusów. Powstały natomiast dodatkowe miejsca parkingowe
w ul. Bytomskiej oraz parking w ul. Kościelnej.
Całość przekształceń ma tworzyć historyczny, ale nowoczesny i reprezentacyjny układ urbanistyczny,
w którym chętniej lokalizować się będą usługi i działalność reprezentacyjna, nadająca prestiżu, w miejscu, gdzie chce się bywać.
Wymiernym efektem prac jest nie tylko uporządkowanie infrastruktury, ograniczenie oddziaływania na środowisko, waloryzacja przestrzeni miejskiej, ale także wzrost ilości firm działających na terenie Starówki
o 24%.