Wilamowianie to potomkowie osadników z Europy Zachodniej którzy zamieszkują obecnie niewielkie miasteczko Wilamowice koło Bielska – Białej w woj. śląskim. Po dziś dzień zachowali oni swoją unikalną kulturę, strój i język, który swoje źródła ma aż w średniowieczu. Język wilamowski zaczął jednak szybko zanikać po wojnie w wyniku komunistycznych represji. Idea powstania muzeum zrodziła się już w latach 70-tych XX wieku. Dzięki staraniom mieszkańców rozpoczęto długotrwały proces dokumentacji „umierającego” języka. Powstawały opracowania naukowe, gromadzono zbiory a dzięki współpracy z uniwersytetami z całego świata udało się zaangażować większą ilość mieszkańców do ochrony lokalnego dziedzictwa kulturowego. Z uwagi na brak odpowiedniego budynku w Wilamowicach, nadającego się do adaptacji na cele muzealno - społeczne, konieczne było zaprojektowanie nowego obiektu, nawiązującego do tradycyjnej zabudowy gospodarskiej bogatych kupców wilamowskich oraz tradycyjnego materiału budowlanego z którego słynęły Wilamowice – cegły ręcznie formowanej, ułożonej na budynku w sposób odzwierciedlający najstarsze wilamowskie hafty. Budynek został zaprojektowany w taki sposób, aby funkcje użytkowe obiektu znajdowały się na poziomie parteru i odpowiadały potrzebom osób niepełnosprawnych, dzieci i osób starszych. Obiekt łączy ze sobą nie tylko funkcje muzealne, ale również przestrzeń, pełniącą funkcję centrum rewitalizacji ginącej kultury na gruncie społeczno-kulturalnym jak i naukowym. Wewnątrz prowadzone są nie tylko lekcje języka, warsztaty dla mieszkańców i turystów licznie odwiedzających Wilamowice, ale odbywają się także zajęcia mające na celu podtrzymanie ewenementów dla kultury Polski. Obiekt posiada również sale dostosowane do wystaw czasowych i spotkań, angażujących mieszkańców.