Park w Dolinie Rzeki Ślepiotki w Katowicach
Objęty zrealizowanym w grudniu 2010 roku projektem fragment doliny Ślepiotki obejmuje teren w południowej dzielnicy Katowic – w Ochojcu wyznaczony pomiędzy ulicami Gen.Jankego i Kościuszki o łącznej pow. ok. 4,13 ha. Pomimo bezpośredniego sąsiedztwa miejskiej zabudowy teren ten zachował wiele cech naturalnych korytarza ekologicznego, przede wszystkim z powodu rzeźby doliny: dość strome brzegi uchroniły dolinę przed zabudową.
Podstawowym założeniem programu rewitalizacji tego terenu było, żeby w sensie społecznym, przestrzennym i przyrodniczym teren ten stał się miejscem wartościowym i ważnym dla mieszkańców Katowic, jako zapoczątkowana pilotażowym projektem propozycja udostępnienia korytarza zieleni dla wypoczynku w naturalnym sąsiedztwie cieku wodnego. Nie mniej od walorów tego zamierzenia ważne były przewidywane efekty renaturyzacyjne w znaczeniu przyrodniczym i krajobrazowym.
Ich znaczenie polegało nie tylko na ochronie kluczowych elementów ekosystemu w tzw. strefie wewnętrznej, ale przede wszystkim na wydobyciu waloru edukacyjnego zachowanej bioróżnorodności – stąd propozycja udostępnienia części środkowej doliny (tj. od strony wejścia z ul. Jankego – do kładki i dalej poprzez ścieżkę edukacyjną w formie drewnianych pomostów, przy których znajdują się stanowiska bioróżnorodności wraz z tablicami informacyjnymi i in. elementami edukacyjnymi.
Poza tym naturalnym charakterem roślinności w strefie tej zlokalizowane są także urządzenia rekreacyjne: plac gier i zabaw, miejsca do odpoczynku, siedziska, polana biwakowa.
Główne części programu stanowią:
- ŚCIEŻKA EDUKACYJNA (pomosty drewniane) wraz ze stanowiskami bioróżnorodności (opisane i oznakowane stanowiska grup roślin) – jako podstawowy m.in. dla uczniów okolicznych szkół teren praktycznych doświadczeń przyrodniczych i biologicznych (wyposażony w tablice opisujące rośliny, informacje dendrologiczne itp.)
- CZĘŚCIOWA RENATURYZACJA POTOKU ŚLEPIOTKI – przykładowe rozwiązania o charakterze inicjatyw proekologicznych,
- POPRAWA TECHNICZNO - ESTETYCZNA INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ towarzyszącej ciekom polegająca na estetyzacji urządzeń i obiektów odwodnienia, sieci i urządzeń kanalizacji sanitarnej – kreacja, kojarzenie efektów techniki, technologii z ładem przestrzennym, estetyką.
Rozwiązania przestrzenno-krajobrazowe i architektoniczno-urbanistyczne w projekcie przyjęto na podstawie koncepcji ARCH-URBS.
Zrealizowany Projekt zagospodarowania terenu obejmował:
- Główne wejście na teren doliny: od strony ciągu pieszego wzdłuż ul. Gen.Jankego w sąsiedztwie przystanku. Wejście to zaakcentowane zostało Tablicą informacyjną oraz wprowadzającym charakterem linii wału ziemnego, który stanowi przedłużenie balustrady i spełniać ma rolę izolacji akustycznej od uciążliwości ruchu komunikacyjnego w ul. Jankego.
- Pierwszym elementem programu dydaktycznego w części wejściowej do doliny są siedziska drewniane w terenie z tarasem.
- Teren wzdłuż północnego brzegu rzeki jest dostępny przez kładkę na rzece, a program dydaktyczny obejmuje tu problematykę „wodną”.
- W głębi doliny, w części północnej znajdują się zasadnicze elementy programu renaturyzacji i towarzyszącej rekreacji. Osiągalne są one, poza ścieżką pieszą, drewnianymi pomostami (z uwagi na podmokłe grunty, naturalne zalewiska).
- Dostępność doliny w części południowej zapewnia ciąg pieszy o szer. 2,50 m, stanowiący przedłużenie głównego wejścia poprzez kładkę na rzece Ślepiotce.
- Dla mieszkańców sąsiadującego osiedla S.M. „SILESIA” wykonano zejścia do doliny schodami terenowymi wraz z miejscami do odpoczynku.
- W zachodniej części doliny, na rozległej polanie, zaprojektowano placyk dydaktyczno-rekreacyjny i „żywą altanę”.
- Dla potrzeb rekreacji zlokalizowano również, towarzyszące ścieżkom pieszym, placyki z siedziskami i stałymi stołami.
Uzyskanym efektem podniesienia atrakcyjności opracowanego fragmentu terenu doliny Ślepiotki w obszarze zabudowy mieszkaniowej dzielnicy Ochojec jest ogólnodostępny „miejski charakter parku”, spełniający podstawowe zadania terenów otwartych w mieście.
Wyróżnia go linearny układ korytarza ekologicznego, aktywnie nawietrzającego, który poza funkcjami zdrowotnymi i rekreacyjnymi podkreśla walory przyrodniczo ukształtowanej struktury funkcjonalno-przestrzennej tej części miasta.
Przybliżoną chłonność terenu szacuje się na ok. 200 użytkowników (w tym dydaktyka: pojemność 1 klasy 30 osób, placyki widokowe: 2 x 30 = 60 osób, plac zabaw: 50 osób i 60 osób spacerujących), co daje przeciętne zagęszczenie ok. 50 osób/ha (z możliwością powiększenia w okolicznościach szczególnych).
Inwestycja zrealizowana została w ramach międzynarodowego projektu REURIS (Revitalisation of Urban River Spaces, Rewitalizacja Miejskich Przestrzeni Nadrzecznych) realizowanego w ramach programu Central Europe i dofinansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR). Kierownik projektu REURIS: Leszek Trząski, Główny Instytut Górnictwa.